kesimpulan

Dapat disimpulkan bahawa dari sudut syarak, walaupun terdapat pandangan yang membolehkan perkahwinan dengan kanak-kanak, namun jumhur fuqahak berpendapat ia tidak boleh dibuat dengan sewenang-wenangnya. Perkara utama yang perlu diambil pertimbangan adalah maslahah kanak-kanak tersebut. Langkah pemerintah dalam menetapkan had umur minimum perkahwinan adalah merupakan suatu langkah proaktif dalam memelihara maslahah kaum wanita terutamanya kanak-kanak dan ianya selari dengan Maqasid al-Syariah dalam pemeliharaan nasab. Apabila pemerintah telah menetapkan sedemikian, maka dibawah prinsip ketaatan kepada pemerintah, masyarakat wajib untuk mematuhinya. Oleh yang demikian, adalah disarankan agar perincian spesifik dalam memberikan kebenaran perkahwinan pasangan bawah umur diwujudkan dalam peruntukan undang-undang. Hal yang demikian dibuat bertujuan untuk memperketatkan syarat-syarat perkahwinan dengan kanak-kanak dan memastikan agar pelaksanaannya dijalankan mengikut prosedur yang telah ditetapkan. Selain daripada itu, di Malaysia, perkahwinan bawah umur yang dilaksanakan tanpa mendapat kebenaran pihak berkuasa juga adalah merupakan suatu kesalahan jenayah baik daripada sudut perundangan syariah mahupun sivil dan boleh dihukum apabila sabit kesalahan. Hukuman bagi mereka yang melanggar perundangan ini perlu di pertingkatkan dan dilaksanakan secara lebih tegas bagi menjamin kemaslahatan dan masa depan kanak-kanak. 

kes berkaitan perkahwinan

Kes-kes Berkaitan Perkahwinan Bawah Umur di Malaysia

 Hukuman yang diperuntukkan Seperti yang dilaporkan oleh media, kes-kes yang melibatkan perkahwinan bawah umur bukan sahaja melibatkan orang Islam, bahkan juga orang bukan Islam. Menurut laporan akhbar, 5th Muzakarah Fiqh & International Fiqh Conference (MFIFC 2019) KUIS, 24 September 2019 107 bilangan permohonan perkahwinan bawah umur kanak-kanak yang beragama Islam bagi tempoh 2013-2017 ialah sebanyak 5362 manakala yang melibatkan bukan Islam ialah sebanyak 2367 permohonan seperti jadual ini. Jadual 2: Bilangan Permohonan Perkahwinan Bawah Umur (orang Islam dan orang bukan Islam) bagi tahun 2013-2017 Islam Bukan Islam Bilangan Permohonan Perkahwinan Bawah Umur bagi tahun 2013-2017 5362 2367 Sumber: MyMetro, 2018. Kes terkini melibatkan perkahwinan bawah umur berlaku di Kelantan. Pada 9 Julai 2018, seorang lelaki warganegara Malaysia yang telah berkahwin dengan kanak-kanak berumur 11 tahun telah didakwa di Mahkamah Rendah Syariah Gua Musang, Kelantan di bawah Seksyen 19 dan Seksyen 124, Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam (No 6) 2002 Negeri Kelantan. Bagi tuduhan pertama, lelaki tersebut didakwa berkahwin tanpa kebenaran mengikut Seksyen 19 Enakmen berkenaan dan dihukum denda berjumlah RM900. Bagi tuduhan kedua pula, lelaki tesebut didakwa berpoligami tanpa kebenaran mengikut Seksyen 124 enakmen yang sama dan dikenakan hukuman denda berjumlah RM900. Secara keseluruhan, lelaki itu dikenakan denda RM1,800 (Sharifah Mahsinah Abdullah dan Ramli Ibrahim, 2018). Menurut Intan Nadia et al. (2012), dalam sesetengah kes, pernikahan bawah umur ini merupakan salah satu faktor berlakunya nikah sindiket. Sebagai contoh, perkahwinan dengan lelaki Lombok seperti yang dilaporkan dalam akhbar Berita Harian bertarikh 14 Jun 2010 di mana pasangan terbabit memilih untuk dinikahkan oleh jurunikah tidak bertauliah bagi mengelakkan daripada prosedur yang perlu dilalui berikutan perkahwinan tersebut melibatkan gadis bawah umur.

meningkat kesedaran melalui pendidikan

 Meningkatkan kesedaran tentang perkahwinan bawah umur melalui pendidikan

 UNICEF menyatakan bahawa isu perkahwinan bawah umur boleh dicegah oleh ibu bapa dan melalui pendidikan di sekolah-sekolah agar dapat meningkatkan kesedaran tentang perkahwinan bawah umur. Di antara pengisiannya ialah dengan memberi penerangan berkaitan kesihatan reproduktif yang sesuai dengan umur serta kesihatan mental kanak-kanak. Selain itu, UNICEF juga menyarankan agar wujud campur tangan awal dari badan-badan tertentu bagi kumpulan yang berisiko berkahwin bawah umur serta sistem sokongan yang jitu untuk membantu anak-anak yang telah melalui perkahwinan bawah umur. (UNICEF, 6 April 2017). Saranan yang dikemukakan oleh UNICEF bertepatan dengan laporan kertas kerja yang dikemukakan oleh penyelidik dari Universiti Kebangsaan Malaysia berkaitan dengan ketidakcukupan ilmu berkaitan kesihatan seksual dan reproduktif di kalangan orang muda. Berdasarkan laporan kertas kerja tersebut, pendidikan tentang kesihatan seksual dan reproduktif perlu dijalankan di sekolah-sekolah di Malaysia. Namun begitu, usaha tersebut menghadapi pelbagai kekangan dari segi pelaksanaannya seperti kebimbangan ibu bapa, guruguru dan juga agamawan terhadap pengajaran kesihatan seksual dan reproduktif yang dianggap sensitif serta kurang minat dari pihak kerajaan untuk melaksanakannya (Prof Dato’ Noor Aziah Mohd Awal & Mohd Al Adib Samuri, 2017).

pendapat fuqahak yang membenarkan

Pendapat Fuqahak yang membenarkan pernikahan dengan kanak-kanak.

 Pendapat para fuqahak yang membenarkan pernikahan dengan kanak-kanak terbahagi kepada dua iaitu: a) Pendapat golongan pertama berkait rapat dengan definisi kanak-kanak itu sendiri. Sekiranya kanak-kanak itu telah baligh, dia tidak lagi diklasifikasikan sebagai kanak-kanak walaupun usianya baru 9 tahun atau 10 tahun atau sebagainya (Dr Zulkifli Mohamad al-Bakri, 2018). b) Pendapat kedua pula menyatakan bahawa pernikahan dengan kanak-kanak yang masih belum baligh adalah dibenarkan. Walau bagaimanapun, pernikahan ini bukanlah bermakna bahawa keputusan tersebut dibuat oleh kanak-kanak secara bersendirian, bahkan mesti dilakukan oleh seseorang yang bertanggungjawab ke atas kanak-kanak tersebut iaitu walinya. Antara dalil-dalil yang membenarkan perkahwinan dengan kanak-kanak adalah: Firman Allah dalam Surah al-Talaq ayat 4 .Maksudnya: Dan perempuan-perempuan dari kalangan kamu yang putus asa dari kedatangan haid, jika kamu menaruh syak (terhadap tempoh idah mereka) maka idahnya ialah tiga bulan dan (demikian) juga idah perempuan-perempuan yang tidak berhaid. Dan perempuanperempuan mengandung, tempoh idahnya ialah hingga mereka melahirkan anak yang dikandungnya dan (ingatlah), sesiapa yang bertakwa kepada Allah, nescaya Allah memudahkan baginya segala urusannya. Imam al-Qurtubi di dalam tafsirnya Al-Jami’ li Ahkam al-Quran dalam mentafsirkan ayat ini menjelaskan bahawa Abu Uthman bin Salim berkata: ‘iddah untuk kaum wanita yang dijelaskan dalam surah al-Baqarah adalah untuk wanita yang dicerai oleh suaminya dan wanita yang kematian suami; maka Ubai bin Kaab berkata: Wahai Rasulullah, sesungguhnya masih ada kaum wanita yang tentang mereka tidak disebutkan/ dinyatakan apapun berkaitan ‘iddah. Mereka adalah wanita yang masih kecil dan wanita yang sedang hamil. Maka bagi menjawab persoalan ini, turunlah ayat 4 Surah al-Talaq. (Al-Qurtubi 1996 17:162-165) Imam al-Syaukani dalam tafsir Fath al-Qadir mentafsirkan ayat 4 surah al-Talaq dengan menjelaskan bahawa “...perempuan-perempuan yang tidak berhaid…adalah mereka yang masih kecil dan belum sampai usia haid” (Al-Syaukani 2000, 1790). Daripada Aisyah RA bahawa Nabi SAW mengahwininya ketika beliau berusia enam tahun dan bersama dengannya ketika berusia sembilan tahun. Kemudian hidup bersama Rasulullah SAW selama sembilan tahun. (Riwayat Bukhari dan Muslim) Maksud Hadis yang menyatakan bahawa Rasulullah SAW mengahwini Saidatina Aisyah RA ketika usianya enam tahun dan disempurnakan ketika usianya sembilan tahun, fuqahak golongan pendapat ini berpendapat bahawa ia bukan merupakan khususiyyah (ciri yang khusus) hanya pada Rasullullah SAW sahaja. Ini kerana pernikahan sebegini turut berlaku kepada sahabat-sahabat lain seperti perkahwinan di antara Ummu Kalthum yang pada ketika itu berumur sepuluh tahun dengan Saidina Umar al-Khattab (Dr Zulkifli Mohamad al-Bakri, 2018). 

pendapat fuqahak tidak membenarkan perkahwinan kanak-kanak

Pendapat Fuqahak yang tidak membenarkan perkahwinan kanak-kanak.

 Sebahagian fuqahak berpendapat bahawa pernikahan kanak-kanak adalah tidak dibenarkan sama sekali. Pendapat mereka ini adalah berdasarkan kepada firman Allah SWT dalam Surah al-Nisa’ ayat 6 Maksudnya: Dan ujilah anak-anak yatim itu (sebelum baligh) sehingga mereka cukup umur (dewasa). kemudian jika kamu nampak dari keadaan mereka (tanda-tanda yang menunjukkan bahawa mereka) telah cerdik dan berkebolehan menjaga hartanya, maka serahkanlah kepada mereka hartanya… Ayat di atas menjelaskan bahawa usia kanak-kanak berakhir apabila sampainya umur yang membolehkan mereka bernikah atau berkahwin (baligh) dan sebaliknya. Selain itu, golongan fuqahak ini juga berpendapat bahawa matlamat perkahwinan adalah untuk mu’asyarah (pergaulan), menghasilkan keturunan dan juga melahirkan ketenangan jiwa dan kesemuanya ini tidak akan tercapai melalui pernikahan dengan kanak-kanak (Dr Zulkifli Mohamad alBakri, 2018).105 Pernikahan dengan kanak-kanak juga sekiranya dibenarkan boleh mendatangkan mudarat yang berterusan kerana kanak-kanak tersebut masih belum bersedia dari sudut fizikal dan mental dan juga masih belum berupaya untuk membuat pertimbangan waras dalam memilih pasangan hidup. Bagi menerangkan maksud Hadis yang menyatakan bahawa Rasulullah SAW mengahwini Saidatina Aisyah RA ketika usianya enam tahun dan disempurnakan ketika usianya sembilan tahun (diriwayatkan oleh Imam al-Bukhari (4840) dan Imam Muslim (1422), fuqahak golongan ini berpendapat bahawa ia adalah merupakan khususiyyah (ciri yang khusus) hanya pada Rasullullah SAW (Dr Zulkifli Mohamad al-Bakri, 2018). 

HAD UMUR KAHWIN JAGA MASLAHAH MASYARAKAT

Tidak dinafikan Islam memberikan hak kepada wali menentukan perkahwinan anak perempuan. Namun, di bawah Enakmen Keluarga Islam, usia minimum perkahwinan bagi lelaki ialah 18 tahun dan perempuan (16). Bagi perkahwinan di bawah umur, pasangan perlu mendapatkan kebenaran mahkamah dan persetujuan ibu bapa.
Persoalannya, adakah wajar pihak berkuasa agama campur tangan dalam penentuan had umur? Bukankah Islam memberikan kebebasan kepada Muslim yang akil baligh tanpa mengira had umur dan pada masa sama, wali juga mempunyai kuasa mutlak dalam penentuan perkahwinan anak perempuannya? Malah ramai berhujah enakmen ini menyalahi sunah Rasulullah yang mengahwini Aishah pada usia sangat muda!
Masyarakat harus faham, kerajaan mempunyai tanggungjawab menghalang kemudaratan yang akan berlaku kepada rakyat. Jika kerajaan merasakan kemudaratan akan berlaku sekiranya kanak-kanak terlalu muda berkahwin, maka langkah penetapan had minimum umur perlu dibuat. Kerajaan berkuasa menentukan dasar dan peraturan kepada rakyat selaras perkembangan hidup manusia dan peredaran zaman.
Sekali pun Islam memberikan hak kepada wali, tetapi kita harus peka tidak semua wali bijak dan matang dalam membuat keputusan. Malah ulama juga mengklasifikasikan wali kepada pelbagai kategori, iaitu fasiq dan adil. Walaupun demikian, sekiranya terdapat permohonan perkahwinan di bawah umur, kebenaran mahkamah perlulah diperoleh. Mahkamah akan memastikan pasangan muda ini bersedia mendirikan rumah tangga dan wali sendiri rela sepenuh hati dengan perkahwinan yang bakal berlangsung.
Selain itu di bawah seksyen 29A Akta Pendidikan, pindaan 2002 mewajibkan pendidikan rendah bagi kanak-kanak. Sekiranya perkahwinan di bawah umur dibenarkan, bagaimanakah kanak-kanak ini akan meneruskan pembelajaran? Antara faktor utama perceraian ialah faktor ekonomi dan kurang pendidikan sewajarnya.
Selain itu, usia terlalu muda dan jarak usia antara pasangan yang besar turut menyumbang kepada statistik perceraian yang tinggi. Bagaimanakah wanita muda yang ditinggalkan suami, bersama-sama anak dan tanpa pendidikan secukupnya, akan meneruskan kehidupan? Ibu tunggal akan keluar bekerja dan anak-anak pastinya akan terabai. Ini akan menyumbang kepada masalah sosial lebih besar. Justeru, penetapan had minimum perkahwinan dilihat sangat perlu bagi menjaga maslahah pasangan terlalu muda pada masa akan datang.
Sebenarnya kes perkahwinan muda bukan isu baharu di negara ini. Antara kes kahwin bawah umur menggemparkan masyarakat Kedah satu ketika dulu ialah perkahwinan Nor Fazira Saad (12 tahun) dengan pasangannya Mohd Fahmi Mohamed Alias (20 tahun).
Perkahwinan ini berlangsung pada 17 November 2012 selepas mendapat perintah mahkamah mengikut Seksyen 18 (1) (a) Enakmen Undang-undang Keluarga Islam Kedah 2008. Bagaimanapun, perkahwinan ini tidak dapat bertahan lama dan Nor Fazira diceraikan suaminya dengan talak tiga.
Masyarakat Islam hari ini harus bersifat matang dan tidak menggunakan hujah agama sewenang-wenangnya. Perbuatan Rasulullah ada dikategorikan sunnah yang berpahala jika diamalkan dan ada perbuatan Rasulullah yang bersifat sebagai manusia biasa mengikut uruf zaman Baginda.
Rasulullah mengahwini Aishah dalam usia muda dari bangsa Quraish adalah mengikut uruf kebiasaan masyarakat zaman itu. Adalah amat tidak adil untuk membezakan sistem sosial zaman Baginda Rasul Junjungan dengan sistem sosial hari ini. Perkahwinan muda pada zaman dahulu adalah sesuatu diterima secara meluas oleh kebanyakan bangsa dan agama ketika itu. Kehidupan dahulu adalah amat mudah dan tidak renyah, sistem pendidikan hampir tiada untuk anak perempuan, sistem ekonomi berbeza, persaingan hidup rendah dan kehendak hidup sangat berbeza.
Kita sebagai umat Islam harus memahami hukum Islam terbahagi kepada dua; ada hukum bersifat kekal dan tidak boleh berubah seperti solat, puasa dan zakat, manakala ada juga hukum Islam yang fleksibel berdasarkan keperluan semasa dan boleh berubah mengikut metod seperti metod kutipan zakat. Islam tidak mengongkong kehidupan dan tidak menyusahkan manusia. Pada masa sama, undang-undang dicipta untuk mengelakkan kemudaratan. Manusia harus bijak menyesuaikan hukum mengikut zaman selama mana hukum itu bukan bersifat mutlak.
Kaedah fiqh juga ada menyebutkan, sekiranya sesuatu urusan itu sempit, maka diperluaskan atau sekiranya urusan dunia itu sangat luas, maka boleh dipersempitkan. Islam ialah rahmat seluruh alam. Justeru, pelaksanaan Enakmen Peraturan Undang-undang Islam di Malaysia adalah semata-mata menjaga kemaslahatan dan mengelakkan kemudaratan lebih besar kepada semua individu Muslim.

ISU PERKAHWINAN BUDAK UMUR 11 TAHUN

juru nikah menunjukkan gambar pasangan budak perempuan 11 tahun dan suaminya yang berumur 41 tahun

budak perempuan 11 tahun yang bergelar isteri selepas berkahwin dengan peraih getah berusia 41 tahun, baru-baru ini.Perkahwinan dipercayai berlangsung di selatan Thailand itu tular selepas isteri kedua lelaki berkenaan memuat naik beberapa status dan gambar di laman sosial Facebook miliknya.Berita berkenaan disambut kecaman netizen yang mempersoalkan niat lelaki untuk membantu, selain keluarga budak terbabit dilabel bersubahat membenarkan perkahwinan bawah umur.

Wakil UNICEF di Malaysia, Marianne Clark-Hattingh, sendiri mengecam tindakan berkenaan dan menganggap ia sebagai laporan mengejutkan serta tidak boleh diterima. Jelas Marianne, tindakan berkahwin itu bukan demi kepentingan anak, sebaliknya jelas menunjukkan pelanggaran haknya sebagai kanak-kanak.Selain agensi dan pihak berkuasa, masyarakat juga dilihat mula membuka mata untuk melihat sejauh mana perkembangan perkahwinan golongan bawah umur di negara ini, mengetahui akta dan perundangan berkaitan.Kebetulan kekecohan timbul ketika UNICEF sedang aktif mengemaskini data berkaitan perkahwinan kanak-kanak. Hasil kaji selidik dalam talian bersama 1,212 belia di Malaysia itu mendapati, 57 peratus individu menyatakan mereka mengenali sekurang-kurangnya seorang rakan bawah umur 18 tahun yang sudah berkahwin.

Tidak mengejutkan apabila kehamilan remaja dikenal pasti sebagai salah satu faktor perkahwinan bawah umur di negara ini. Kaji selidik itu juga menunjukkan bahawa 70 peratus belia tidak bersetuju dengan perkahwinan bawah umur. Antara sebab yang diberikan adalah mereka masih lagi kanak-kanak dan belum cukup matang untuk berumah tangga.

Kaji selidik ringkas itu dibuat susulan berlangsungnya mesyuarat global kedua Girls Not Brides di ibu kota, Kuala Lumpur pada 25 hingga 27 Jun lalu. Girls Not Brides adalah kerjasama antara ratusan organisasi masyarakat sivil (OMS) yang komited untuk menghapuskan perkahwinan kanak-kanak.

Ia peluang unik untuk Malaysia menghantar mesej jelas bahawa undang-undang perlu dipinda supaya had umur minimum untuk berkahwin ditetapkan pada usia 18 tahun dalam semua kerangka undang-undang, termasuk perkahwinan sivil, Islam dan adat istiadat Bumiputera, tanpa sebarang pengecualian.

Kata Marianne, perkahwinan sebelum umur 18 tahun adalah pelanggaran mendasar terhadap hak asasi manusia dan hak seorang kanak-kanak yang menjejaskan setiap aspek kehidupannya.

(SUMBER DIPETIK DI HARIAN METRO 2014.)

DEFINISI KANAK-KANAK

contoh gambar kanak-kanak

Kanak-kanak didefinisikan sebagai seseorang yang berumur di bawah 18 tahun seperti yang  

telah ditetapkan dalam Konvensyen Hak Kanak-Kanak 1989 ‘the United Nations Children’s  

Fund’ (UNICEF) (Artikel 1 Konvensyen Hak Kanak-Kanak UNICEF). Perhimpunan Bangsa- 

bangsa Bersatu yang ke-44 telah menerima secara rasmi dan konsensus Konvensyen Mengenai  

Hak Kanak-kanak pada 20 November 1989. Konvensyen ini telah ditandatangani oleh  

Malaysia pada 28 Disember 1994 dan seterusnya diguna pakai pada 7 Februari 1995. Namun, 

Kerajaan Malaysia membuat reservasi terhadap beberapa perkara dalam Konvensyen tersebut.  

Secara umumnya, Konvensyen ini menegaskan keperluan khusus kanak-kanak dan juga  

mengkehendaki Kerajaan agar mengambil tanggungjawab untuk kesejahteraan kanak-kanak  

agar hak-hak mereka diiktiraf (Portal Rasmi Jabatan Kebajikan Masyarakat). 

Perkahwinan tidak disebut secara spesifik dalam Konvensyen ini. Namun, menurut Perkara 24  

(3), “Negara-negara Pihak hendaklah mengambil segala langkah yang berkesan dan  

sewajarnya dengan tujuan untuk menghapuskan amalan tradisional yang memudaratkan  

kesihatan kanak-kanak” (Konvensyen Mengenai Hak Kanak-kanak 1989). Justeru,perkahwinan kanak-kanak di bawah umur lapan belas tahun boleh termasuk di bawah terma  

‘amalan tradisional’ yang disebut dalam Perkara ini dan Malaysia perlu mengambil mengambil
langkah berkesan dan efektif bagi tujuan ini. Ketetapan yang sama juga telah diperuntukkan di
bawah seksyen 2 Akta Kanak-Kanak 2001 (Akta 611) yang menyatakan bahawa ‘kanak-kanak’
ialah seseorang yang berumur bawah 18 tahun.

PENDAHULUAN KEPADA PERKAHWINAN BAWAH UMUR

Menurut pandangan Islam, perkahwinan adalah salah satu ibadah. Oleh itu, ia perlu dilaksanakanmengikut ketetapan syariat. Melalui perkahwinan, seseorang itu dapat membina keluarga dan iniadalah suatu saluran untuk seseorang itu menunaikan ibadah iaitu dengan membelanjakan wanguntuk keperluan keluarganya, memberikan pendidikan, menunaikan solat berjemaah dansebagainya. Namun, masyarakat hari ini heboh mengenai isu perkahwinan bawah umur yangdibangkitkan oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Seri Jamil Khir Baharom



yangmengusulkan supaya dibenarkan bagi pelajar bawah umur berkahwin sebagai langkahmengelakkan pembuangan bayi terus parah. Namun demikian, apa yang menjadi tanda tanyamasyarakat sama ada pernikahan itu sah dari segi hukum syarak serta dibenarkan undang-undangsyariah di negara ini. Jika merujuk kepada imam mazhab yang empat iaitu Imam Syafie, ImamHambali, Imam Malik dan Imam Hanafi, jelas mereka berpandangan di dalam Islam tidak adalarangan had umur untuk berkahwin.Oleh itu, kertas kerja ini akan mengupas sedikit sebanyak mengenai persoalan ini sertamenghuraikan hukum syarak mengenai perkahwinan bawah umur menurut pandangan ulama’Islam dan juga menurut undang-undang di Malaysia